Елордада Халықаралық еңбек ұйымының (ХЕҰ) қолдауымен Орталық Азия кәсіподақтарына арналған «Инклюзивтілік, орнықтылық және өміршеңдік – дағдарыстың салдарын жеңілдетуге арналған кәсіподақтар саясаты» тақырыбында екі күндік аймақтық конференция ұйымдастырылды. Іс-шара барысында Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан және Өзбекстан ұлттық кәсіподақ орталықтарының өкілдері өз тәжірибелерімен бөлісті.
Конференция жұмысына ХЕҰ/ACTRAV Еңбеккерлер қызметі бюросының директоры Мария Хелена Андре, ХЕҰ/ACTRAV Еуропа және Орталық Азия бөлімінің меңгерушісі Сергиус Гловацкас, еңбеккерлермен жұмыс бойынша аға маман Гоча Александрия, сондай-ақ Қазақстан, Өзбекстан, Тәжікстан және Қырғызстан кәсіподақтары федерацияларының өкілдері қатысты.
– Жаһанды жайлаған пандемия кезінде әлемдегі барлық кәсіподақ қиын әлеуметтік-экономикалық жағдайда қызмет етті. Қазақстанда коронавирус инфекциясына байланысты жарияланған төтенше жағдай мен одан кейінгі пандемия кезінде Кәсіподақтар федерациясы азаматтарымызды қолдаудың барлық шарасын қабылдады. Кәсіподақтар федерациясының барлық өңірлік орталығында жұмысшылардың құқығы бұзылмауын қадағалайтын жедел желі ұйымдастырылып, жедел штаб құрылды. Жұмысшылардан 14 мыңнан астам өтініш келіп түсті. Соның 85%-дан астамы оң шешімін тапты. Кәсіподақтар федерациясы коронавируспен күресушілерге, дәрігерлерге, полиция қызметкерлеріне, вахта жұмысшыларына 3 қонақүй мен 3 санаторий ұсынды. Пандемия басталған кезде Кәсіподақтар федерациясы мен оған мүше ұйымдар азаматтарға 500 млн теңгеден астам сомаға материалдық көмек көрсетті. Кәсіподақтар федерациясы әлеуметтік серіктестеріне адамдарды жаппай жұмыстан босатпау, жалақы берешегін болдырмау, әлеуметтік аударымдарды доғармау, жұмыс жағдайын негізсіз ушықтырмау мәселесіне қатысты бірнеше үндеу жолдады. Кәсіподақтар федерациясының бірқатар үндеуі білім беру, денсаулық сақтау жүйелеріндегі жекелеген жұмысшылар категориясына үстеме жалақы төлеу және отандық тауар өндірушілерді мемлекеттік қолдау жүйесін реттеуге қатысты болды. Кәсіподақтар федерациясының бастамасы Үкімет тарапынан қолдау тапты, – деді еліміздегі Кәсіподақтар федерациясының төрағасы Сатыбалды Дәулеталин.
Конференция барысында жаһандық еңбек нарығы қарқынының қалпына келуі, індеттің еңбек саласындағы кері салдары – жұмыссыздық, ішінара жұмыспен қамтылу, еңбек құқықтарын қамтамасыз ету және тұрғындарды әлеуметтік қорғау шаралары сынды маңызды мәселелер талқыланды.
– COVID-19 пандемиясы адамзат баласына тұтқиылдан тап берді десе де болады. Бірде-бір мемлекет бұған дайын емес еді. Мен ол кезде Тәжікстандағы Нурек қаласының басшысы едім. Сол кезде шаһар дәрігерлері коронавируспен жанқиярлық ерлікпен, қаһармандықпен күрескенін көрдім. Әлемді әбігерге салған пандемияны адамзаттың ақыл-ойымен жеңіп келеміз. Алайда коронавирус жайлаған қиын-қыстау кезеңнің өзінде хат-хабар алысып, хал сұрасып, онлайн режімде жиі жүздесіп тұрдық. Мемлекеттерімізде орын алып жатқан жағдайлардан хабардар болып отырдық. Ал енді бүгін Нұр-Сұлтан қаласында бетпе-бет кездесіп, пікір алмасып, тәжірибе алмасудың сәті түсті, – деді Тәжікстанның тәуелсіз кәсіподақтар федерациясының төрағасы Маликшо Нематзода.
Конференция жұмысына қатысушылар пандемиядан кейінгі кезеңде әлеуметтік-еңбек саласын тұрақтандыру іс-шараларын талқылап, ACTRAV/ХЕҰ-мен ынтымақтастық бойынша бірлескен ұсыныстар әзірледі. Орталық Азия елдеріндегі кәсіподақ орталықтарының пандемия кезінде еңбеккерлердің құқықтары мен мүдделерін қорғау бойынша қызметтері туралы мәліметтерімен бөлісті.
– Биыл 6 сәуірде Қырғыз Республикасы Кәсіподақтар Федерациясының есеп беру-сайлау жөніндегі XXV съезі өтті. Сол съезде Кәсіподақтар Федерациясының бұған дейінгі жылдардағы қызметі қорытындыланды. Сонымен қатар жұмысшылардың құқығы мен мүддесін қорғаудың басым бағыттары айқындалды. Қоғамдағы әлеуметтік диалогтың рөлін арттырудың маңызы сөз болды. Кәсіподақтар федерациясының жаңа төрағасы ретінде Эмиль Кызаев сайланды. Жуырда Министрлер кабинеті төрағасының орынбасары Эдиль Байсалов Кәсіподақтар федерациясының жаңа төрағасымен жүздесті. Кездесу кезінде Э.Байсалов кәсіподақтар жүйесі еліміздегі оң өзгерістердің дамуында маңызды рөл атқаратынын жеткізіп, кәсіподақ тиімді әлеуметтік серіктес болатынына сенім білдірді, – деді Қырғыз Республикасы Кәсіподақтар федерациясы төрағасының орынбасары Рысгүл Бабаева.
Ал аймақтық кәсіподақтар форумының қорытынды күнінде ACTRAV/ХЕҰ Еуропа және Орталық Азия бөлімінің жетекшісі Сергеюс Гловацкас қатысушыларға ХЕҰ-ның жұмыскерлер ұйымдарына арналған «Қақтығыстар мен табиғи апаттардан туындайтын дағдарыстармен күресу» оқу-әдістемелік құралын таныстырды. Ол Орталық Азия аймағы тұрғындарының алдында тұрған сын-тегеуріндер туралы айта келе, күрделі геосаяси жағдайды, мәжбүрлі көші-қонды ғана емес, сонымен қатар Орталық Азия аймағындағы әлеуметтік-экономикалық процестерге ықпал ететін табиғи апаттарды да атап өтті. «Мәселен, Тәжікстанға Ауғанстаннан келген 15 мыңнан астам босқын қоныстанды. Бір айта кетерлігі, елдегі кәсіподақ ұйымдары алғашқы көмек көрсету дағдыларын көрсетіп, үйреткен. Бұл – жақсы тәжірибе», деді Сергеюс Гловацкас.
Ал ХЕҰ-ның Шығыс Еуропа және Орталық Азия бойынша бюросының еңбеккерлер жөніндегі аға маманы Гоча Александрия мұндай жағдайларда әлеуметтік әріптестерді де қатыстыру маңызды деген пікірімен бөлісті.
– Кәсіподақтардың өз ресурстарын пайдалану арқылы босқындарға қолдау көрсету мәселесімен айналысатыны құптарлық. ХЕҰ оқу құралының ұсыныстарына сәйкес (мұндай мәселелерде) әлеуметтік диалог маңызды рөл атқаруы керек. Кәсіподақтар үкімет пен жұмыс берушілерді қатыстыруға тиіс. Бұл көп жағдайда бола бермейді. Кәсіподақтар көмектесуге асығады, процеске әлеуметтік әріптестерді тартпай-ақ өз ресурстарын сарқып жұмсайды. Бұл бағытта да әлеуметтік әріптестік институтын жүзеге асыру қажет, – деді Г.Александрия өкілі.
Аймақтық конференция аясында ұлттық кәсіподақ орталықтары ACTRAV/ХЕҰ-мен ынтымақтастықты одан әрі дамыту бойынша өз ұсыныстарын ортаға салды. Оны еліміздегі Кәсіподақтар федерациясының төрағасы Сатыбалды Дәулеталин мәлімдеді. Атап айтқанда, аймақтық деңгейде ACTRAV-ның қатысуымен мигранттардың құқықтарын қорғау жөнінде халықаралық, аймақтық конференция өткізу, сондай-ақ Орталық Азия елдерінің кәсіподақ көшбасшылары үшін қақтығыстарды шешу мәселелері бойынша оқыту семинарларын бірлесіп ұйымдастыру (ACTRAV арқылы) бастамасы әзірленді. Сонымен қатар еліміздің Кәсіподақтар федерациясы ACTRAV Қазақстан Үкіметінің қатысуымен платформалы жұмыспен қамту бойынша (Glovo, Yandex, Wolt) дөңгелек үстел өткізуді және озық халықаралық тәжірибелерді ескере отырып, ХЕҰ-мен бірлесіп еліміздегі Еңбек кодексіне ұсыныстар пакетін әзірлеуді ұсынды.
https://egemen.kz/article/312322-enhbek-adamy-qorghausyz-qalmaydy
