Қазақстан Республикасы Кәсіподақтар федерациясының төрағасы Сатыбалды Дәулеталин жұмыс сапарымен Абай облысына барды. Өңірдегі әлеуметтік-еңбек қатынастарын одан әрі дамыту мәселелері бойынша әлеуметтік әріптестермен кездесулер мен келіссөздер, сондай-ақ кәсіпорындарды аралау және еңбек ұжымдарымен кездесулер өткізу, облыстағы бірқатар кәсіпорындардың жұмыс жағдайымен танысу жоспарланған. 12 қыркүйекте ҚРКФ Төрағасының қатысуымен әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік-еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі облыстық үшжақты комиссияның отырысы өтті.
Отырысты ашқан облыс әкімінің бірінші орынбасары Айдын Кәрімов өткен жылдың жаз айында Абай облысы құрылған сәттен бастап әлеуметтік-еңбек қатынастарын дамыту бойынша жоспарлы жұмыстар жүргізіліп жатқанын атап өтті.
«Әлеуметтік-еңбек саласының барлық өзекті мәселелері облыстық үшжақты комиссияның отырыстарында қаралады. Жыл басынан бері 33 отырыс өткізіліп, айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізілді», – деді Айдын Кәрімов.
Ұлттық экономика министрлігінің деректеріне сәйкес бірінші жартыжылдықтың қорытындысында Абай облысы әлеуметтік-экономикалық дамудың бірнеше бағыттары бойынша көшбасшы орында тұр: инвестициялардың өсу қарқыны 54,2%-құрады, өңдеуші өнеркәсіптің көрсеткіштері 19%-ға өсті, тұрғын үйді пайдалануға берудің өсуі-30,7% құрады.
Облыстық үшжақты комиссия мүшелеріне арнаған сөзінде ҚР Кәсіподақтар федерациясының төрағасы, Республикалық үшжақты комиссияның мүшесі Сатыбалды Дәулеталин ел Президентінің өткен жылы Абай облысын құру туралы шешімі тарихи сәт болғанын атап өтті, оның пікірінше, облыс экономикасының даму қарқыны әлеуметтік-еңбек саласының дамуына да оң әсер етуі тиіс.
ҚРКФ төрағасы отырысқа қатысушылардың назарын Мемлекет басшысының «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында белгіленген әлеуметтік-еңбек саласындағы міндеттерді іске асырудың өзекті мәселелеріне аударды.
ҚРКФ төрағасының айтуынша, Қазақстан Президенті жариялаған жаңа экономикалық саясатты іске асыру еңбек нарығының көптеген заманауи сын-қатерлеріне жауап болуы тиіс.
Сатыбалды Дәулеталин атап өткендей, кәсіподақтардың ең төменгі жалақы мөлшерін арттыру жөніндегі бастамасын іске асыру ел Президенті тарапынан кәсіподақтардың ұстанымын біржақты қолдауының арқасында шындыққа айналды.
«Біз мемлекет тарапынан маңызды шешімдер қабылдауға ықпал ете алдық – Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасы бойынша өткен жылы Халықтың табысын арттыру бағдарламасы қабылданды, ең төменгі жалақы мөлшері 3 жылдан бері өсіп келеді және оны индекстеуді қамтитын ең төменгі еңбекақы мөлшерін айқындау әдістемесін әзірлеу жөніндегі бұрыннан келе жатқан кәсіподақ бастамасы бастау алды. Кәсіподақтар Федерациясы үшін екі миллион мүшесінің мүддесін қорғайтын елдің ең бұқаралық қоғамдық ұйымы ретінде маңызды аспект – бұл ең төменгі жалақы мөлшерін 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап 85 мың теңгеге дейін арттыру мәселесі», – деді Сатыбалды Дәулеталин.
Оның айтуынша, жұмысшылардың құқықтарын қорғаудың маңызды құралы жалақыны индекстеу болып табылады. Бүгінгі таңда қызметкерлердің жалақысын индекстеу туралы нормалар 150 мыңнан астам ұжымдық шарттардың 10% – в ғана қарастырылған. Алайда, индекстеу талабы барлығына бірдей болуы керек, сондықтан кәсіподақтар бұл норманы заңнамалық деңгейде бекітуді ұсынады.
ҚРКФ Төрағасы жекелеген кәсіпорындардағы қызметкерлерге жалақы берешегі бар жағдайды «жол берілмейтін» жағдай екенін атап өтті.
«Өкінішке орай, жекелеген кәсіпорындарда жұмысшылардың жалақысы кешіктіріле береді. Бүгінгі таңда республиканың 78 кәсіпорнында жалақы бойынша берешек фактілері тіркелген 2 300-ге жуық адам өз еңбегімен тапқан ақшасын ала алмауда. Бұндай фактілер Абай облысында да орын алды. Біз мұндай жағдай мүлдем болмау керек деп санаймыз. Жалақы бойынша қарыз – бұл жұмыс беруші өз қызметкерінің қалтасын тазартқанмен бірдей. Бұл адамның конституциялық құқықтарын бұзумен бірдей», – деп атап өтті Сатыбалды Дәулеталин.
ҚРКФ төрағасы әлеуметтік әріптестердің назарын өңірдегі еңбек қатынастарын реттеу құралдарына аударды.
«Еңбек саласының көптеген мәселелерін кәсіпорындар деңгейіндегі ұжымдық шарттар арқылы реттеуге болады және солай істеу қажет. Абай облысында жұмыс істейтін 5 мыңнан астам кәсіпорынның тек 1025 кәсіпорында ұжымдық шарттар жұмыс істейді. Бұл республика бойынша өте төмен көрсеткіш. Бұл тұрғыда біз тығыз жұмыс істеуіміз керек», – деп атап өтті ҚРКФ басшысы.
Президенттің ел халқына Жолдауын іске асыру тақырыбын жалғастыра отырып, Сатыбалды Дәулеталин 2030 жылға дейін Қауіпсіз еңбек тұжырымдамасын қабылдай отырып, өндірістік жарақаттану саласындағы өзекті мәселелерді шешу жөніндегі Мемлекет басшысының бастамасын қолдайтынын айтты.
«Кәсіподақтар федерациясы Еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғаудың шығындыдан – тәуекелге бағдарланған моделіне көшуге бағытталған Тұжырымдаманы әзірлеуге тікелей қатысады. Өткен жылдары қалыптасқан еңбекті қорғауды басқарудың өтемдік моделі жүргізілген тергеу қорытындылары бойынша орын алған жазатайым оқиғалардың реакциясына негізделеді. Біз өзгермелі жағдайларда тез әрекет ететін модель құруымыз керек. Осы тұрғыдан алғанда, еңбек қауіпсіздігінің жаңа тұжырымдамасы тәуекелге бағытталған тәсілге сәйкес келеді. Бұл жұмыс жыл соңына дейін аяқталатын болады», – деді ҚРКФ төрағасы.
Сонымен қатар, соңғы бес жылдағы өндірістік жарақаттану динамикасы белгілі бір төмендеуді көрсетсе де, тұтастай алғанда, бұл саладағы жағдай қолайсыз болып қала береді. Жыл сайын өндірісте 200-ге жуық адам қаза тауып, 1000-нан астам адам жарақат алады.
Республиканың өнеркәсіптік өңірлерінде, оның ішінде Абай облысында жарақаттанудың жоғары деңгейі сақталуда. Ағымдағы жылдың 1 тамызындағы жағдай бойынша өңірде 3 топтық жазатайым оқиға тіркеліп, оларда 50 адам зардап шекті.
«Семей орманы» орманшылығында болған жазғы өрт кезінде 15 орман шаруашылығы қызметкері қаза тапты. Біздің Кәсіподақтар да шетте қалмай зардап шеккендер мен қаза тапқандардың отбасыларына материалдық және моральдық қолдау көрсетті. Біз осы қайғыда асыраушыларынан айырылған отбасылармен және «Семей орманы» еңбек ұжымымен олардың еңбек жағдайларын өз көзімізбен көру үшін кездесеміз. Жалпы, жұмыс орындарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерін ескере отырып, Кәсіподақтар федерациясы 2023 жылды Қауіпсіз еңбек жылы аясында өткізуде. Осы бастама шеңберінде ҚРКФ және оның мүше ұйымдары әлеуметтік әріптестермен бірлесіп «Халықтық бақылау» жобасын кәсіпорындар мен ұйымдарда кеңінен енгізу бойынша жұмысты жалғастыруда, «VisionZero» нөлдік жарақаттану Тұжырымдамасын ілгерілетуде, «ASPANS» ақпараттық платформасын енгізуді жалғастыруда», – деп хабарлады Сатыбалды Дәулеталин.
Айта кететіні, Абай облысында «VisionZero» нөлдік жарақаттану тұжырымдамасы тек 8 кәсіпорында қабылданды, «Халықтық бақылау» жобасы 3 кәсіпорында енгізілді, 36 өндірістік кеңес жұмыс істейді және онда 102 техникалық инспектор еңбек қауіпсіздігін бақылауды жүзеге асырады. Абай облысының кәсіпорындарындағы қауіпсіздік мәселелерін шешуді ҚРКФ Төрағасы әлеуметтік әріптестердің бірлескен жұмысына да жатқызды.
Еңбек ұжымдарында әлеуметтік тұрақтылықты сақтау және еңбек дауларының алдын алу мәселесі де шетте қалмады.
Статистикаға сәйкес, соңғы 2,5 жылда болған 272 ұжымдық еңбек дауларының 63%-ы келіссөздер арқылы шешілді. Кәсіподақтар федерациясының мүшелік ұйымдары барлық аталған кәсіпорындардың 57% – ы кәсіподақ мүшелігімен қамтылмағанына қарамастан, даулардың 96% – шешуге қатысты.
«Біздің кәсіподақтардың еңбек жанжалдарын шешу жөніндегі барлық келіссөздерге қатысуы неғұрлым мазмұнды келіссөздерге, жанжалдардың ұзақтығын қысқартуға, келісімге тезірек қол жеткізуге әкелді. Бұдан басқа, еңбек жанжалдарының туындауын болдырмау үшін Кәсіподақтар федерациясы Еңбек тәуекелдерінің картасын қалыптастыруда және басты мақсаты әлеуметтік әріптестер арасындағы ашық диалог болып табылатын «Еңбек консультациялары» акциясын жүзеге асыруда. Бұл екіжақты бірлескен консультациялар, ақпарат алмасудың екі жақты арналары. Бір жағынан, жұмыс беруші өндірісті басқару мәселелеріне қатысты деректерді кәсіподақтарға береді, екінші жағынан, еңбек жағдайларына байланысты мәліметтерді кәсіподақтардан алады. Бірлескен консультациялар жүйесі еңбек жанжалдарының алдын алуға және еңбек ұжымдарындағы әлеуметтік шиеленісті төмендетуге ықпал етеді», – деді Сатыбалды Дәулеталин.
Жалпы, әлеуметтік әріптестікті дамыту туралы айта келе, ҚРКФ төрағасы Кәсіподақтар федерациясының бастамасымен «Әлеуметтік әріптестік туралы» заңның жаңа жобасы әзірленіп жатқанын атап өтті. Сондай-ақ, ҚРКФ бастамасы бойынша өңірлерде облыстық үшжақты комиссиялар шеңберінде кәсіподақ көшбасшыларын тең төрағалық ету және кәсіподақ алаңдарында отырыстар өткізу практикасы енгізілді. Бұл тәжірибені ҚРКФ басшысы Абай облысында да енгізуді ұсынды.
Облыстық үшжақты комиссия мүшелерінің сұрақтарына жауап бере отырып, ҚРКФ төрағасы жақын арада өңірде Абай облысындағы ҚР Кәсіподақтар федерациясының барлық мүшелік ұйымдарының мүдделерін білдіретін Аумақтық кәсіподақтар бірлестігі құрылатынын хабарлады.
Өз сөзін аяқтай отырып, Сатыбалды Дәулеталин Кәсіподақтар федерациясы Абай облысында әкімдікпен де, жұмыс берушілермен де әлеуметтік-еңбек қатынастарын реттеу бойынша әлеуметтік әріптестікті дамытуға, мәселелер мен оларды шешу жолдарын бірлесіп талқылауға дайын екенін атап өтті.
«Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауы бүгінде мемлекет пен қоғам бірлесіп әрекет етуі керек деген ойға толы. Президенттің халыққа Жолдауының міндеттерін іске асырудағы табысы көбінесе жергілікті жерлердегі әлеуметтік әріптестердің жұмысының тиімділігіне байланысты. Әділетті Қазақстанда өмір сүру, жұмыс істеу және даму – басты мақсатқа жету әрқайсымыздың жауапкершілігімізге байланысты», – деп қорытындылады Сатыбалды Дәулеталин.
Абай облысының әкімдігі мен ҚР Кәсіподақтар федерациясы арасындағы ынтымақтастық туралы Меморандумға қол қоюы – әлеуметтік әріптестік тараптарының әлеуметтік-еңбек қатынастарын жетілдіру жөніндегі Қазақстан халқына Жолдауында ел Президенті белгілеген міндеттерді іске асыруда күш-жігерін біріктіруге дайын екенінің дәлелі болды.
Ынтымақтастықтың басым бағыттарының қатарына қауіпсіз еңбек жағдайын қамтамасыз ету, еңбек заңнамасын сақтау, өзара ақпарат алмасу, азаматтардың еңбек және әлеуметтік-экономикалық құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін қоғамдық бақылауды жүзеге асыру көзделеді.
ҚР Кәсіподақтар федерациясының Медиа орталығы