Кәсіподақтар федерациясы қызметінің негізгі бағыттарының бірі кәсіподақ қозғалысының негізі және басты қозғаушы күші болып табылатын кәсіподақ белсенділерін оқыту болатыны даусыз.
Кәсіподақ белсенділерін жүйелі түрде оқыту – кәсіподақ мүшелерінің құқықтары мен мүдделерін сапалы әрі білікті қорғаудың кепілі болады. Осы жылдың шілде айында өткен ҚРКФ-ның XXVII Съезінде қорытындыланған соңғы бес жылдағы жұмыс нәтижелері бойынша нық сеніммен айтуға болады: Қазақстан Республикасы Кәсіподақтар федерациясы кәсіподақтық білім берудің маңызды саласын берік иеленіп, кәсіподақ ұйымдары мүшелерінің қажеттіліктеріне, сұраныстарына және үміттеріне жауап бере алатын ұйым ретінде өзін таныта алады.
2023 жылы қабылданған Кәсіподақтық оқыту тұжырымдамасы федерация мен оның мүшелік ұйымдарының білім беру көкжиегін кеңейтіп, жаңа серпін береді. 2025 жылы осы құжат негізінде білім берудің келесідей сатылы жүйесі толыққанды жүзеге асырылады:
-дайындықтың бастапқы кезеңі – жаңадан келген кадрлар мен белсенділер үшін кәсіподақ әлеміне алғашқы қадам;
-міндетті кезең – барлық сайланбалы және штаттық қызметкерлерді қамтитын кәсіби даярлық (мұнда барлық босатылған кәсіподақ қызметкерлері мен тік құрылым бойынша кәсіподақ ұйымдарының төрағалары ескеріледі);
-модульдік кезең – кәсіподақ жұмысының негізгі бағыттары бойынша бағдарламалар: кәсіподақ ұйымдарының ұйымдастыру жұмысы мен іс қағаздарын жүргізуі, кәсіподақ комиссияларының (соның ішінде келісім және тексеру комиссиялардың) жұмысын ұйымдастыру, еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғауды қоғамдық бақылау және т.б.
Кәсіподақтық оқыту тұжырымдамасына енген жоғарыда аталған деңгейлерді ескере отырып, онлайн және оффлайн форматтарда түрлі білім беру жобалары сәтті іске асырылатын болады.
2022 жылдың басынан бастап жыл сайынғы «Кәсіподақ көшбасшысы мектебі» онлайн жобасы сұранысқа ие жоба болады. Жоба аясында жас кәсіподақ көшбасшылары екі жарым ай бойы оқудан өтеді, курс 36 академиялық сағаттан тұрады. Тыңдаушылар кәсіподақ қозғалысының пайда болу тарихынан бастап, кәсіподақ және еңбек заңнамасының нормалары мен ережелерін бап бойынша түсіндіруге дейінгі базалық білім алатын болады. Жылына екі топ шығарылады, онлайн жоба жұмыс істеген бүкіл кезең ішінде Алты топты түлетіп, 600-ден астам бастауыш ұйым төрағаларының білімін шыңдаған бұл мектеп – болашаққа салынған ең үлкен инвестиция.
Кәсіподақ ұйымдары төрағаларының 80 пайыздан астамы негізгі жұмыс орнынан босатылмаған, қоғамдық негізде жұмыс істейді және дәл солар оқуға көбірек мұқтаж болады, бірақ оффлайн форматта еліміздің барлық өңірлерін жаппай қамтитын жүйелі оқыту мүмкін емес. Сондықтан оқытудың қолжетімділігі мәселесін шешу мақсатында ҚРКФ құрылымында «Білім беру марафоны» онлайн жобасы әзірленді.
«Білім беру марафоны» апта сайын өткізіледі, оған еліміздің өңірлеріндегі кәсіподақ белсенділері қатысады, бір тақырып ұсынылып, жыл бойы аумақтарды 4 ретке дейін қамту көзделеді. Есепті кезеңде бұл жобамен 15 мыңнан астам кәсіподақ көшбасшысы қамтылады, оқыту келесі тақырыптар бойынша жүргізіледі: «Келіссөздер жүргізу дағдылары және келісімге қол жеткізу», «Еңбек даулары мен жанжалдарының туындауының алдын алу және оларға жол бермеу, оларды шешу», «Әлеуметтік әріптестік, ұжымдық шарттардың жобаларын әзірлеу», «Еңбек қауіпсіздігі мен қорғауды қоғамдық бақылау», соңғы ұсынылған тақырыптардың бірі – «Әділ көшу» және «Жасыл экономика». Қазіргі уақытта соңғы марафон «Кәсіподақ жұмысында жасанды интеллектіні қолдану» тақырыбы бойынша өткізілуде, оқудан апта сайын 100-ден астам адам өтетін болады.
Келесі үш жоба оффлайн форматта іске асырылады: «Кәсіподақтар федерациясының күндері», «Кәсіподақ десанты» және «Жалпыға бірдей құқықтық оқыту».
Жобалардың әрқайсысы түрлі деңгейдегі кәсіподақ көшбасшылары арасында маңыздылығы мен сұранысқа ие тұрғысынан тексеруден өтетін болады.
«Жалпыға бірдей құқықтық оқыту» жобасының мақсаты – қызметкерлерді кәсіби одаққа тарту, кәсіподақ мүшелігімен 100 пайыздық қамтуға қол жеткізу және жаңа кәсіподақ ұйымдарын құру болады.
Кәсіподақтардың күші мен ықпалы еңбекшілердің бірігу дәрежесіне байланысты болады. Кәсіподақ мүшелігінің пайызы қызметкерлердің жалпы санынан неғұрлым жоғары болса, кәсіподақ соғұрлым күшті болады. Жобамен 14 мыңнан астам әлеуетті кәсіподақ мүшелері қамтылды.
«Кәсіподақтар федерациясының күндері» және «Кәсіподақ десанты» жобалары Қазақстанның облыстарында іске асырылады. Кәсіподақтар федерациясының басшылығы мен орталық аппарат қызметкерлері кәсіподақ белсенділерімен, бастауыш кәсіподақ ұйымдарымен, әлеуметтік әріптестермен кездесу және жергілікті жерлерде құқықтық көмек көрсету, оқыту семинарларын өткізу үшін өңірлерге шығатын болады. Іс-шараларға 4000-нан астам кәсіподақ мүшесі қатысты.
Білім берудің онлайн және оффлайн жобаларымен қатар, 2025 жыл бойы мүшелік ұйымдардың жұмыс жоспарларына сәйкес семинар-тренингтер және жекелеген мақсатты топтар – келісім, тексеру комиссия мүшелері, техникалық инспекторлар, қаржы қызметкерлері үшін модульдік семинарлар өткізілетін болады.
Айта кету керек, 2020 жылдан 2025 жылға дейінгі кезеңде Кәсіподақтар федерациясы мен аумақтық кәсіподақтар бірлестіктері 135 636 кәсіподақ мүшесін қамтитын 2 760 оқыту семинарын өткізеді.
Жалпы, кәсіподақ белсенділерін сапалы және жүйелі оқыту оны қаржыландырумен, сондай-ақ мүшелік ұйымдардың кәсіподақ бюджеттерін қалыптастыру кезінде оқытуға кәсіподақ қаражатын тартумен тікелей байланысты болады.
2020 жылдың өзінде-ақ Бас кеңес Қазақстан Республикасы Кәсіподақтар федерациясының Бірыңғай қаржы саясаты туралы ережесін қабылдады. Ережеде мүшелік жарналардың жалпы сомасынан қызметтің барлық бағыттары бойынша лимиттер айтылды, атап айтқанда, кәсіподақ кадрлары мен белсенділерін оқытуға кемінде 10% қарастыру ұсынылады.
2025 жылы білім беру процесінің қаржылық құрамдас бөлігін жүйелеу басталатын болады.
Қазақстан Республикасы Кәсіподақтар федерациясы шеше алатын келесі мәселе – кәсіби кәсіподақ тренерлерінің тапшылығы.
Қазіргі қазақстандық білім беру қызметтері нарығы өте үлкен, бірақ кәсіподақ қозғалысының ерекшелігін меңгерген тәжірибелі тренерлер саусақпен санарлық. Кәсіподақтар федерациясы тәжірибелі кәсіподақ қызметкерлері қатарынан кәсіподақ лекторларының пулын құру туралы шешім қабылдады.
2025 жылы ҚРКФ лекторлар пулына мүшелік ұйымдар арасында сұранысқа ие он бестен астам тренер мен лектор кіреді, олардың арасында қоғамдық бақылау, кәсіподақ ұйымының жұмысын ұйымдастыру, ұжымдық шарттар мен келісімдердің жобаларын әзірлеу, еңбек даулары мен жанжалдарды сотта шешу, келіссөздер жүргізу, кәсіподақ қызметінің құқықтық негіздері мен Қазақстанның еңбек заңнамасы және басқа да тақырыптар бойынша практик-мамандар болады.
Кәсіподақ мамандарынан құралған бұл топ бұрын осы салада білім беріп келген «кездейсоқ» лекторларды нарықтан ығыстырып шығаратын болады. Өйткені ол лекторлар кәсіподақ жұмысынан хабарсыз болатын және заң талаптарын көбіне жұмыс берушінің ыңғайына жығып, біржақты түсіндіретін. Енді олардың орнын нағыз кәсіби мамандар басады.
Қазіргі уақытта ҚРКФ Кәсіподақ коммуникация орталығында 2026 жылға арналған білім беру жобаларының жоспары қалыптастырылуда. Жаңа модульдерді іске қосу жоспарлануда: ақпараттық жұмыс бойынша – «Кәсіподақтардың медиакеңістігі», кәсіподақ тренерлерін даярлау бойынша, кәсіподақтар қызметін цифрландыру бойынша және басқалар.
ҚРКФ Кәсіподақтық коммуникация орталығы