Қазақстан Республикасы Кәсіподақтар федерациясы Халықаралық еңбек ұйымымен бірлесіп онлайн режимде «ТМК салалық кәсіподақтарының саладағы көпұлтты кәсіпорындарда еңбек жағдайын жақсарту және әлеуметтік диалогты ілгерілету стратегиясын» таныстырды.
Кәсіподақтар федерациясының өкілдері ХЕҰ Шығыс Еуропа мен Орталық Азия бойынша бюросымен және Лайықты еңбек мәселелерін техникалық қолдау тобымен бірлесіп жасады.
Бүгінгі іс-шараға ХЕҰ жұмысшылар кеңсесінің Шығыс Еуропа және Орталық Азия департаментінің бастығы Сергиус Гловацкас, ХЕҰ бюросының Шығыс Еуропа және Орталық Азия бойынша бюро жұмысшылары жөніндегі маманы Гоча Александрия, Республикалық тау-кен металлургиялық кәсіпорындар қауымдастығының өкілдері, салалық кәсіподақ, қазақстандық және халықаралық сарапшылар қатысты.
Іс-шараға қатысушыларға арналған алғысөзінде ҚРКФ төрағасы Сатыбалды Дәулеталин, халықаралық ұйымдармен және шетелдік кәсіподақ бірлестіктерімен ынтымақтастықтың Кәсіподақтар Федерациясы қызметінің ажырамас бөлігі екенін атап өтті.
«Біз ХЕҰ өткізетін іс-шараларға белсенді қатысамыз. Тек 2020 жылдың өзінде Федерация өкілдері кәсіподақ қызметі бойынша 19 онлайн халықаралық іс-шараларға, оның ішінде еңбек саласындағы маңызды халықаралық іс-шараларға қатысты. Жалпы, өткен жылы ХЕҰ-ның 12 іс-шарасына 25 өкіл қатысты», – деді ҚРКФ басшысы.
Оның айтуынша, бірлескен жоба тау-кен металлургия кешені кәсіпорындарында лайықты еңбек жағдайларын жасауға және әлеуметтік коммуникация құруға бағытталған.
Жұмыскерлердің құқықтары, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы жағдайды талдау, сондай-ақ COVID-19 пандемиясының салдарын жеңілдету бойынша қабылданған шаралардың тиімділігі мен әлеуметтік диалогтың рөлін зерттеу мақсатында сарапшылар денсаулық сақтау, білім беру, металлургия және машина жасау салаларында сауалнама жүргізді. Сауалнамаға Қазақстандағы металлургия кәсіпорындарындағы бастауыш кәсіподақ ұйымдарының 30 жетекшілері қатысты.
Респонденттердің 90% -ы өз кәсіпорындары COVID19 пандемиясы кезінде үзіліссіз жұмыс істеді деп жауап берді. Кәсіпорындардың шамамен 6,7% -ы кейде, 3,3% -ы жиі тоқтап тұрды. Сонымен бірге, зерттеуде көрсетілгендей, карантиндік шаралар аясында және қауіпсіздік шараларын сақтау қажеттілігіне байланысты жұмыс орындарындағы персонал санына шектеулер енгізілді. Тек кейбір мамандар және күнделікті өмірді қамтамасыз ететін жұмыскерлерге ғана жұмыс орнында қалдырылды. Көп жағдайда шешім қабылдау жұмыскерлер өкілдерімен, ал кейбір жағдайларда нақты жұмыскермен келісілді. Жұмыскерлердің өз қалаулары бойынша ақысыз демалысқа немесе еңбек демалысына шығуға мүмкіндіктері болды.
Сонымен қатар, анкеталар талдауына сәйкес, пандемия кезінде кәсіпорындардағы жұмыскерлердің жалақысы төмендеген жоқ. Керісінше, 7 респондент (23,3%) жалақының өскендігін атап өтті. Комментарийлер талдауы көрсеткендей, жалақының өсуі сыйақыларды төлеуге байланысты болды (бірқатар кәсіпорындарда сыйақы мөлшері айына 100000 теңгеге жетті). Респонденттердің 90% -ы кәсіпорында штат қысқарған жоқ деп жауап берді. Бұл бүкіл экономикадағы жалпы жағдайды көрсетеді. Кәсіпорындардың 10% -ында ғана қысқарту болды. Қысқарту негізінен жоспарланған қайта құрулардың нәтижесінде жүргізілді.
Сарапшылар сонымен қатар анкеталарды талдау COVID-19 пандемиясы кезінде еңбекті қорғау талаптары пандемияға дейін (респонденттердің 66,7%) және пандемияға (респонденттердің 33,3%) дейінгіге қарағанда қатаң сақталғанын көрсетті.
Кәсіподақтар қабылдаған шараларға келетін болсақ, 21 респондент (70%) оларды тиімді деп бағалайды, 6 респондент (20%) оларды негізінен тиімді деп санайды және тек 3 респондент (10%) бұл шараларды нәтижесіз деп бағалады.
Көптеген респонденттер кәсіподақтардың жеке қорғаныш құралдары мен санитарлық құралдармен қамтамасыз етудегі, жұмыскерлерді тамақпен қамтамасыз етудегі, COVID-19 ауруымен ауырған адамдарға материалдық көмек көрсетудегі, сондай-ақ кеңес беру және басқа қызметтерді ұсынудағы рөлін оң бағалайды.
Сауалнамаға қатысушылар атап өткендей, пандемия кезінде кәсіподақтарға үлкен жауапкершілік пен ауыртпалық түсті. Респонденттердің пікірлеріне сәйкес кәсіподақтар пандемия салдарынан қиын жағдайға тап болған мүшелеріне қаржылық және материалдық көмек көрсетті, COVID-19-бен ауырған мүшелеріне денсаулықтарын шипажайларда түзеуді ұйымдастырды; заңдық ақыл-кеңес берді; туындаған проблемаларға немесе олардың туындау ықтималдығына жедел түрде жұмыс берушінің назарын аударды; жергілікті жерлерде жұмыс берушінің актілерді дұрыс орындалуын қадағалады.
Пандемия кезіндегі әлеуметтік диалогтың рөлін бағалаған сауалнамаға қатысушылардың көпшілігі (76,7%) кәсіподақтар мен жұмыс берушілердің өзара іс-қимылын тиімді деп санайды, 6 адам (20%) оны көбінесе тиімді деп бағалайды, ал бір респондент (3,3%) оны негізінен тиімді емес деп санайды. Сонымен бірге, осы бір респондент COVID-19 таралуын болдырмау мәселелері бойынша жұмыс берушінің кері байланысының жоқтығын, дәлірек айтсақ, түсініктің толық болмауын және шара қолданғысы келмейтіндігін атап өтеді.
Тиімді өзара әрекеттестік ретінде респонденттер COVID-19 салдарын жеңілдету жөніндегі бірлескен шараларға оң баға берді. Жалпы пандемия кезінде кәсіподақтар мен жұмыс берушілер өзара әрекеттесіп, бір-біріне қолдау көрсетті. Бұл ұлттық және халықаралық сарапшылар ұсынған зерттеудің негізгі қорытындылары.
Айта кету керек, бұған дейін Қазақстан Республикасының Кәсіподақтар Федерациясымен ХЕҰ-мен өзара әрекеттесу мақсатында ХЕҰ Бюросымен өзара ынтымақтастықтың бағыттары қалыптасқан болатын. Оның шеңберінде 2021 – 2022 жылдарға арналған бірлескен жұмыстың басым бағыттары анықталды. Бұл жұмыс федерацияның 2020-2025 жылдарға арналған «Әділеттілік пен дамуға – бірлікте» Стратегиясында осы салада айқындалған бағыттар негізінде жүзеге асырылады.
ҚР Кәсіподақтар федерациясының медиа орталығы