2021 жылы 30 сәуірде ҚРКФ төрағасы Сатыбалды Дәулеталиннің басшылығымен Қазақстан Республикасы Кәсіподақтар Федерациясы Атқару комитетінің мәжілісі өтті.
Жиналысты аша отырып, ҚРКФ басшысы Атқару комитетінің қарауына ұсынылған Кәсіподақтар Федерациясы жұмысының өзекті мәселелеріне тоқталды.
Күн тәртібі аясында еңбек дауларының алдын алу және шешу, қауіпсіздік және еңбекті қорғау мәселелері қаралды.
Еңбек қатынастарының жай-күйі мен еңбек дауларының алдын-алу және олардың шешу бойынша өз өңірлерінде қабылданған шаралар туралы Атырау облысындағы АКБ-нің төрағасы Ізтұрған Баймұханов, Ақтөбе облысындағы АКБ-і төрағасының орынбасары Жеңісбек Ақбергенов, «Yntymaq» орта және шағын бизнес қызметкерлері салалық кәсіподағының төрағасы Қайрақбай Жаңабеков және Мұнай-газ салалық кәсіподағының төрағасы Елена Мұстафина баяндады.
Ізтұрған Баймұхановтың айтуынша, 9 сәуірде облыс әкімдігі, кәсіподақтар мен жұмыс берушілер арасындағы 2021-2023 жылдарға арналған аймақтық үшжақты келісімге қол қойылған.
Бұған дейін, 22 ақпанда, облыс әкімінің өкімімен кәсіподақ өкілдерінің қатысуымен «Атырау облысында еңбек даулары мен әлеуметтік қақтығыстар тәуекелдерінің алдын алу бойынша жұмыс тобы» құрылды.
Жыл басынан бері Атырау облысында еңбек даулары 15 еңбек ұжымында тіркелді.
«Еңбек құқығының барлық бұзылғаны үшін тиісті шаралар қабылданды, тексерулер жүргізілді, кәсіпорындар мен еңбек ұжымдарының басшыларымен кездесулер өткізілді, 11 мекемедегі барлық еңбек даулары жұмысшылардың пайдасына шешілді», – деді Ізтұрған Баймұханов.
Ақтөбе облысында, Жеңісбек Ақбергеновтың пікірінше, кәсіподақтар мен әлеуметтік әріптестердің бірлескен күш-жігерінің арқасында ереуілдер мен үлкен еңбек дауларының алды алынды.
Оның айтуынша, кәсіподақ орталығы жұмысында басты екпін жалақыны уақытында төлеуге байланысты мәселелерді шешуге аударылады.
«Мұнай-газ саласында еңбек және басқа қақтығыстардың негізгі қаупі күтіледі. Мұнай-газ саласындағы жалақы бойынша Ақтөбе облысы соңғы орында. Осылайша, мұнай-газ секторының құрылымында қытайлық инвесторлардың қатысуымен кəсіпорындар басым, онда орташа жалақы 180 мың теңгеден аспайды », – деп атап өтті Жеңісбек Ақбергенов.
Ақтөбе облысында болуы мүмкін даулардың алдын алу мақсатында кәсіпорындарда жағдайды бақылау үшін жұмыс тобы құрылды, оның құрамына кәсіподақтар, мәслихат депутаттары, облыстың қоғамдық кеңесінің мүшелері, еңбек инспекциясы, облыс әкімдігі кірді.
Ақтөбе облысының АКБ-де «Татуласу орталығы» медиаторларының қатысуымен жалақыны көтеру және еңбек жағдайын жақсарту мәселелері шешілді.
«YNTYMAQ» орта және шағын бизнес қызметкерлерінің салалық кәсіподағының төрағасы Қайрақбай Жаңабеков кәсіподақ мүшелерінің құқықтарын қорғау шаралары туралы нақты мысалдар келтіре отырып айтты.
Оның сөзінше, әлеуметтік әріптестікке қатысушылардың барлығының бірлескен күш-жігерінің арқасында «М-Техсервис» ЖШС, «Кезби» ЖШС, «АНСК» ЖШС, «Трубремцентр» ЖШС кен орындарындағы ұжымдық дауларды шешуге мүмкіндік туды.
«Ұжымдық жеке еңбек дауларының алдын-алу кезінде салалық кәсіподақ төмен жалақы, жалақының теңгерімсіздігі, зиянды және ауыр еңбек жағдайларында жұмыс істегені үшін қосымша төлемдердің болмауы және басқа да еңбек заңнамаларын бұзу сияқты мәселелерге тап болды», – деді Қайрақбай Жанабеков.
Тұтастай алғанда, оның айтуынша, мұнай сервистік компанияларының 120-дан астам қызметкері қайта жұмысқа алынған.
Мұнай-газ саласындағы жұмысшыларға еңбекақы төлеу тақырыбын Қазақстан мұнай-газ саласы кәсіподағының төрағасы Елена Мұстафина жалғастырды.
«Бүгінгі күні қақтығыстардың«негізі »- бұл бірдей кәсіпте жұмыс істеген кезде адамдар еңбегі үшін әртүрлі жалақы алатын кезде еңбекақы төлеуге бірыңғай тәсілдердің болмауы. Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі жұмыс берушілерді саладағы жалақы туралы бірыңғай ережені қолдануға міндеттемейтіндігін ескере отырып, «Қазақмұнайгазкәсіподақ» ҚБ Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне тиісті ұсыныстар енгізді. Біздің ұстанымымызды қолдағаны үшін ҚРКФ-ға алғыс айтамыз. Өнеркәсіптік салалардағы орташа жалақы деңгейіндегі рұқсат етілген шекті айырмашылықты Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеуі керек және жалақы жүйесін қалыптастыру тәсілдері бірыңғай болуы керек деп санаймыз », – деді Елена Мұстафина.
Оның айтуынша, бүгінде «Қазақмұнайгазкәсіподағы» осы кәсіпорында жаңа кәсіподақ ұйымдарын құру үстінде.
Спикерлердің сөйлеген сөздерін қорытындылай келе, ҚРКФ төрағасы Сатыбалды Дәулеталин федерацияға ағымдағы жылдың басынан бастап жүргізілген мониторинг нәтижесінде Республикада 30 еңбек жанжалы тіркелді, олардың көпшілігі кәсіподақтары жоқ кәсіпорындарда орын алғанын жеткізді.
«Еңбек даулары орын алған 30 кәсіпорынның 13-інде ғана ҚРКФ кәсіподақ ұйымдары болды. Кәсіподақтардың қатысуы неғұрлым мазмұнды келіссөздерге, қақтығыстардың ұзақтығын қысқартуға және мерзімінен бұрын келісуге әкелді », – деді төраға.
Басқа себептердің қатарында ол кәсіпорындар әкімшілігінің жұмысшылармен сындарлы келіссөздер жүргізуден бас тартуына назар аударды.
«Жұмыс берушілер қауымдастығы өткен қақтығыстардың ешқайсысына қатысқан жоқ. Олар әлі де бытыраңқы және ұйымшылдық жоқ сатыда.
Сонымен қатар, еңбек дауларын талдау жұмысшылар республика заңнамасының талаптарын алға қоюдың қолданыстағы тәртібіне іс жүзінде мән бермейтіндігін көрсетеді. Негізінен, барлық еңбек наразылықтары өздігінен пайда болды. Бұл қолданыстағы заңнаманың бүгінде нашар дамығандығын және ұжымдық еңбек дауларын шешуге іс жүзінде жарамсыз екендігін көрсетеді. Біз бұл мәселелерді Үкімет пен Адам құқықтары жөніндегі комиссияның отырысында көтердік. Еңбек дауларынан қорқудың қажеті жоқ, келіссөздер жүргізіп, ұжымдық келісімшарт арқылы мәселелерді шешіп, қызметкерлермен байланыс орнату қажет », – деді Сатыбалды Дәулеталин.
Осыған байланысты ҚРКФ төрағасы:
– ең төменгі жалақы мөлшерін көтеру, жалақыны индекстеуді заңнамалық тұрғыдан шешу, ХЕҰ-ның №
131 конвенциясын ратификациялау жөніндегі жұмысты жалғастыру; жұмыскерлерге
өз құқықтары мен мүдделерін жеке немесе ұжымдық қорғауға бағытталған іс-әрекеттерді жүзеге асыруға байланысты кез-келген нысанда қысым көрсеткені үшін жұмыс берушінің жауапкершілігін күшейту, талап қою және еңбек дауын шешу процедураларын жеңілдету бойынша жұмысты жалғастыру , сонымен қатар жұмыс берушілерге жалақыны кешіктіргені және төлемегені үшін жаза;
– еңбек қатынастарына қатысты мәселелер бойынша шағын және орта бизнесті тексеруге мораторийді алып тастауға байланысты мәселенің шешімін іздеуді тапсырды.
Кездесу барысында еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері кеңінен талқыланды.
Қарағанды облысы АБК төрағасы Болат Жұмабеков, Шығыс Қазақстан облысы АБК төрағасы Темірбек Қасымжанов, Ауыл шаруашылығы жұмысшылары салалық кәсіподағының төрағасы Егор Каппель және Теміржол, автомобиль, әуе және су көлігі қызметкерлерінің салалық кәсіподағы төрағасының орынбасары Жұпарбек Сәбитов өңірлерде осы мәселелерді шешу туралы айтты.
Болат Жұмабековтың айтуынша, 2020 жылы Қарағанды облысында 213 жазатайым оқиға тіркелді, соның ішінде 35-і өліммен аяқталған. 2021 жылдың 3 айында жазатайым оқиғалар салдарынан облыс кәсіпорындарында 65 адам зардап шекті, бұл 2020 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 11% -ға төмен.
Қазақстан Республикасы кәсіподақтар федерациясының кәсіподақ ұйымдары бар кәсіпорындар мен ұйымдарда 50 оқиға немесе жалпы санының 23 пайызы өліммен аяқталған. Яғни 7 жағдай, бұл 24 пайызды құрайды. Оның ішінде 4 жағдай – «АрселорМиттал Теміртау» АҚ, 2 – «Шұбаркүл Көмір» АҚ, 1 – «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы »АҚ-да тіркелген.
«Қарағанды облысының ұйымдары мен кәсіпорындарында 1128 өндірістік кеңес жұмыс істейді, оларда кәсіподақтың 1128 қоғамдық қауіпсіздік инспекторлары сайланып, жұмыс істейді. Кәсіподақтар мен әкімшілік тарапынан денсаулық пен қауіпсіздік мәселелеріне жауапкершілікпен қарау 2021 жылдың басынан бастап жарақат деңгейінің төмендеуіне қол жеткізді », – деді Болат Жұмабеков.
Шығыс Қазақстан облысы кәсіподақ орталығының төрағасы Темірбек Қасымжанов өз кезегінде облыстың кәсіпорындарында 195 апат болғанын, нәтижесінде 209 жұмысшы жарақат алғанын, оның ішінде 23-і қаза болғанын айтты.
«2021 жылы 12 наурызда Кәсіподақтар орталығының Үйлестіру кеңесі« Шығыс Қазақстан облысының өндіріс орындарында жарақаттанудың алдын-алу бойынша жол картасын »қабылдады. Аймақ кәсіподақтарының тікелей бастамасымен 28 кәсіпорын «Vision Zero» нөлдік жарақат тұжырымдамасына қосылды. «Қазмырыш» корпорациясының 2 кәсіпорнында «Халықтық бақылау» жобасы іске асырылды, онда жұмысты қауіпсіз жүргізуді бақылау және персоналды қауіпсіз жұмыс тәжірибесіне үйрету үшін 10 адам денсаулығына байланысты жұмысқа ауыстырылды », – деді Темірбек Қасымжанов.
Ауылшаруашылық жұмысшыларының салалық кәсіподақ ұйымының төрағасы Егор Каппель аграрлық сектордағы еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету проблемалары туралы баяндады. «Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінде бүгінде аймақтық департаменттерде де еңбекті қорғау қызметі жоқ. Еңбекті қорғау бойынша салалық стандартты нұсқаулық жоқ. Білім беру ұйымдарында еңбек қауіпсіздігі мәселелеріне арналған сағаттар саны аз », – деп атап өтті Егор Каппел.
Теміржол, автомобиль, әуе және су көлігі қызметкерлері салалық кәсіподағы төрағасының орынбасары Жұпарбек Сәбитов теміржол және автомобиль көлігі ұйымдарында қаза тапқандар саны 15 адамды немесе жалпы жұмысшылар санының 7% құрағанын айтты.
«2021 жылы 15 қаңтарда Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымды дамыту министрлігі,« Қазақстан темір жолы »ҰК, басқа теміржол көлігі ұйымдары және« Қазақстан теміржол, автомобиль, өнеркәсіптік кәсіподағы »ҚБ арасында Салалық келісімге қол қойылды. 2021-2023 жылдарға арналған келісім шеңберінде жұмыс беруші қауіпті және ауыр жағдайларда жұмыс істегені үшін қосымша ақы төлеу, сондай-ақ еңбекақы қорынан жыл сайын қауіпсіздік пен еңбекті қорғауға қаражат бөлу бойынша бірқатар әлеуметтік міндеттемелер қабылдады », – деді Жұпарбек Сәбитов.
ҚРКФ төрағасының бірінші орынбасары Мұхтар Тінікеев айтқандай, апаттардың негізгі себептері жәбірленушінің өрескел абайсыздығы және жұмысты қанағаттанарлықсыз ұйымдастыру болып табылады.
Оның айтуынша, 2020 жылы болған 1330 жазатайым оқиғалардың ішінде 516 кәсіпорында ғана қауіпсіздік және еңбекті қорғау бойынша 409 өндірістік кеңес құрған кәсіподақ ұйымдары болған, онда 2058 техникалық инспекторлар жұмыс жағдайында және жұмыс орындарындағы еңбекті қорғауды қадағалайды.
395 жазатайым оқиғаларда (516-дан) жұмыс берушінің кінәсі басым болды, тек 121 қызметкердің кінәсінен болды, яғни кәсіподақтар болған жерде жұмысшылар жұмыс берушінің әділетсіз әрекеттерінен көбірек қорғалған. Зиянды еңбек жағдайлары бар жұмыс орындарын қысқарту мәселелері өзекті болып қала береді », – деді Мұхтар Тінікеев.
ҚРКФ мәліметтері бойынша, 192 кәсіпорында болған 208 қайғылы оқиғалардың 163-інде жұмыс берушінің кінәсі басым болды, ал 45-інде ғана қызметкердің кінәсі болды. Сонымен бірге 192 кәсіпорынның тек 58-інде ғана адам өліміне әкеп соққан жазатайым оқиғаларды тергеуге қатысқан кәсіподақ ұйымдары бар.
Талдау көрсеткендей, 134 кәсіпорында кәсіподақ ұйымдары болмады, демек, қауіпсіздік және қорғау жөніндегі өндірістік кеңестер құрылмады, еңбек жағдайлары мен жұмыс орындарындағы еңбекті қорғауды еңбекті қорғау жөніндегі техникалық инспекторлар тексермеген.
ҚРКФ басшысы Сатыбалды Дәулеталин мүшелік ұйымдардың алдына Қазақстан Республикасында 2030 жылға дейінгі қауіпсіз жұмыс тұжырымдамасын жасауға белсенді қатысу, еңбек инспекциясы бойынша техникалық инспекторлардың мәртебесін арттыру және өкілеттіктерін кеңейту, жарақаттар мен кәсіптік аурулардың алдын-алу бойынша жұмыстарды күшейту және 2019-2023 жылдарға арналған өндірістік жарақаттар мен зиянды еңбек жағдайлары бар жұмыс орындарын азайту бойынша Жол картасын іске асыру бойынша бірқатар міндеттер қойды.
Жиналыста Атқарушы комитет мүшелерінің көпшілік даусымен Нұр-Сұлтан қаласы Кәсіподақтар орталығының жаңа төрағасы Төлеген Күнәділов сайланды.
Күн тәртібіне сәйкес Атқару комитеті сонымен қатар 2021 жылы 2 маусымда өтетін Қазақстан Республикасы кәсіподақтар федерациясының Бас кеңесін шақыру туралы шешім қабылдады.
Сонымен қатар, ҚРКФ Атқару комитеті Қазақстан Республикасы Кәсіподақтары Федерациясының 2021 жылға арналған негізгі қызметтерінің кешенді жоспарын және аумақтық кәсіподақ бірлестіктерінің қызметін рейтингтік бағалау туралы ережені бекітті.
Бұл ереже ҚРКФ аумақтық кәсіподақтар бірлестіктерінің қызметіне рейтингтік бағалауды жүргізу тәртібін және аймақтардағы кәсіподақ қызметін дамытуға бағытталған шаралардың уақтылығын, сапасы мен толықтығын анықтайды.
ҚР Кәсіподақтар федерациясының медиа орталығы